چگونه ارتباط بدون خشونت و قضاوت داشته باشیم؟

کم تحملی در ایران روند افزایشی داشته است. دوران قرنطینه کرونایی و مشکلات اقتصادی، سبب افزایش میزان ترغیب مردم به رفتارهای خشن در سطح شهر و زندگی امروز شده است. باید چه کرد؟ چرا مرتب همدیگر را قضاوت میکنیم؟ قضاوت یکدیگر، مانع بزرگی در خوب مذاکره کردن است. چرا خشونت گرایی از سطح شهر به فضای مجازی و زیر پست های اینستاگرامی و تلگرامی رسیده است؟ چرا خشونت گرا شدیم؟ به نظر می رسد باید ارتباط بدون خشونت را تمرین کنیم و به کودکان و دانش آموزان و دانشجویان یاد بدهیم. باید مهارت های زندگی را بهتر یاد بگیریم.

ارتباط بدون خشونت (NVC: Nonviolent Communication)، ارتباطی مبتنی بر درک متقابل است. یعنی محبت پس از محو خشونت در قلب و جان آدمی و ارتباطی محبت آمیز (Compassionate communication).

ارتباط بدون خشونت یعنی این که تلاش کنیم تا با داده‌های بعضا ناقض و نادرستی که در ذهن و تصور خو درباره چیزهای مختلف داریم، به پیش قضاوتی درباره افراد نپردازیم.

ارتباط بدون خشونت یعنی تلاش برای رهایی از ذهن فریبکار که تلاش می کند مرتب استدلال های ما بر اساس داده های راستی آزمایی نشده باشد. ارتباط بدون خشونت، شیوه جدید برای ارتباط گفتاری و شنیداری است که ما را به سمت نثار از صمیم قلب سوق می دهد.

ما گاها در طول روز چه در محل کار و چه خیابان و چه باشگاه ورزشی و چه در خانه، ادبیات گفتاری خود را خشن نمی دانیم، اما اغلب کلمات و جملاتی که به کار می بریم، تلخ و گزنده است و دافعه اش بیش از جاذبه است.

ارتباط بدون خشونت یعنی ارتباط محبت آمیز. یعنی سعی کنیم مهارت های کلامی و ارتباطی خود را قوی کنیم. تلاشی است برای تقویت مهارت های انسان بودن. انسان بودن در قرن بیست و یکم، مهارت می خواهد که خیلی جدی گرفته نمی شود.

ارتباط بدون خشونت، ما را به سمت بازسازی چگونگی بیان خود و گوش دادن به دیگران هدایت می کند تا به جای واکنش های غیر ارادی و از سر عادت، جملات آگاهانه مبتنی بر مسئولیت و شناخت درست نسبت به آنچه درک میکنیم، برگزینیم.

ارتباط بدون خشونت یعنی تلاش کنیم بهتر ببینیم. بهتر درک کنیم. سریع واکنش نشان ندهیم. سریع عصبانی نشویم. نگاه جنسیتی و نژادی نداشته باشیم. ارتباط بدون خشونت، ۴ مرحله دارد: مشاهده ها، احساسات، نیازها و تقاضاها.

یعنی اول پی ببریم که دیگران چه چیزهایی را مشاهده کردند، چه احساسی دارند، نیازشان چیست و پس از کشف این سه مرحله، با شنیدن تقاضای آن ها، مرحله چهارم را بررسی میکنیم که چه چیزی زندگی آن ها را غنی می کند.

مارشال رزونبرگ فقید، ۲۰۱۵ میلادی از دنیا رفت. موسس ارتباط بدون خشونت در آمریکا بود و ۱۵ کتاب وی میلیون ها فروش کرد و به ده ها زبان ترجمه شد. مارشال روزنبرگ در کتابش می گوید که ارتباط بدون خشونت، برای همه عرصه های زندگی و کار، کاربرد دارد. وسیله جذابی برای خدمت به جوامعی است که درگیر تضاد و خشونت قومی و مذهبی و سیاسی هستند.

ارتباط بدون خوشنت به روش مارشال روزنبرگ تلاشی است برای احیای رابطه ما با دیگران به گونه ای که محبت وجود ما شکوفا شود. ما را راهنمایی می کند تا شیوه ابراز خود و گوش دادن به دیگران را بر اساس مراحل ۴ گانه فوق جدی بگیریم. در آیه اول باب هفتم انجیل متی آمده است: قضاوت نکنید تا بر شما قضاوت نشود.

زیرا به طریقی که قضاوت کنید، بر شما نیز قضاوت می شود. دکتر مارشال روزنبرگ که مولوی شناس قدری هم به نظر می رسد، معتقد است ارتباط با خشونت، ما را به پیش داوری ها سوق می دهد.

دکتر مارشال روزنبرگ نویسنده کتاب ارتباط بدون خشونت با عروسک هایی در دست و انرژی معنوی ، چگونگی خلق جهانی صلح آمیز تر و رضایت بخش تر را یاد می داد.

یعنی این درست است، این غلط است. یعنی نگاه به زندگی با تقسیمات دوتایی. روزنبرگ می گوید که تحلیل رفتار و گفتار دیگران، در واقع بیان نیازها و ارزش های خودمان است و ما بیشتر گوش می دهیم تا جواب دهیم!

طبقه بندی مردم و قضاوت درباره آن ها، خشونت را ترویج می دهد. استفاده از کلمات رایج «باید» که در ادبیات گفتاری و نوشتاری خیلی ها دیده می شود، بیانگر نادیده گرفتن مسئولیت فردی در قبال اعمل است. یعنی چیزها هست که تو باید انجام بدهی چون من به تو میگویم و ما از تو می خواهیم. ما می توانیم در ارتباط با ارتباط بدون خشونت، اصلاحاتی که انتخاب را ارج می نهد، جایگزین زبان و اصطلاحات مبتنی بر اجبار و زور و تحمیل کنیم.

نویسنده کتاب معروف «مردان مریخی و زنان ونوسی» که از کتابهای مطرح روانشناسی برای ایرانیان کتابخوان است، معتقد است که ارتباط بدون خشونت به روش مارشال روزنبرگ، تکنیک هایی است تا تضادهایی که در گفت و گو ها وجود دارد به صلح تغییر یابد. تکنیک هایی که مشاجره را خنثی می کند و ارتباط محبت آمیزی را با خانواده و آشنایان بنیان می نهد.

ارزیابی: تو به ندرت کاری را که من میخواهم انجام می دهد.
مشاهده: چند بار آخری که من فعالیتی را آغاز کردم تو گفتنی نمی خواهی مشارکت کنی
ارزیابی: او غالبا اینجا می آید
مشاهده: او حداقل هفته ای ۲ بار انجا می آید.

در ارتباط بدون خشونت، باید تلاش کنیم که بین مشاهده و ارزیابی، فرق بگذاریم. اگر مشاهده با ارزیابی همراه شود، عکس العمل فرد مقابل در برابر گفته ما، انتقاد و مقاومت است.

نگوییم: فرد ایکس دیروز بدون دلیل از دست من عصبانی بود.

اگر این جمله را بگویید، «بدون دلیل» یعنی شما رفتار فرد ایکس را ارزیابی کردید. «عصبانی بودن» فرد ایکس را نیز ارزیابی کردید. ممکن است فرد ایکس، ترسیده باشد، غمگین باشد یا هر چیز دیگری غیر از عصبانی. پس چه بگوییم؟

بگوییم: فرد ایکس به من گفت عصبانی است. یا او دستش را روی میز کوبید.

این جمله بالا یعنی مشاهده شما از رخداد. در جمله بالا، ارزیابی شما از رفتار فرد ارائه نشده و صرفا مشاهدات را بیان کردید.

برای ارتباط بدون خشونت، ارجح بودن مشاهده به پیش قضاوتی و ارزیابی به قول غربی ها judge‌ کردن دیگران، نقش کلیدی بازی می کند که برای خیلی ها، رهایی از پیش قضاوتی ها و به طور خلاصه، فرار از ذهن فریبکار، خیلی سخت است.

باید در ارتباط بدون خشونت، بین احساس و تفکر، فرق قائل شد.

منبع: روزیاتو